दक्षिण काकेशस क्षेत्रमा चीनले बढायो तनाव

बेइजिङ। चीनले रुसलाई बाइपास गरेर युरोप र मध्य पूर्वसँग कनेक्टिभिटीका लागि उपायहरू खोजिरहेको छ। त्यसो गर्न उसले दक्षिण काकेशस क्षेत्रमा, विशेष गरी अजरबैजानको समर्थनमा तनाव बढाएको पाकिस्तानी सञ्‍चारमाध्यमहरुले रिपोर्ट गरेका छन्। 

त्यहाँ धेरै तरिकाहरू छन् जसको माध्यमबाट चीनले आफ्नो कनेक्टिभिटी उद्देश्यहरू हासिल गर्न प्रयास गरिरहेको छ। पोर्टल प्लसले रिपोर्ट गरेको छ कि युरोपमा सजिलो पहुँच प्रदान गर्न सक्ने देशहरूलाई आकर्षित गर्न पहिलोले आफ्नो बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) लाई बढावा दिइरहेको छ।

चीनले विगत धेरै वर्षदेखि बीआरआई परियोजनाहरू विस्तार गर्दै आएको छ। बेइजिङले गत दशकदेखि रुसलाई बाइपास गर्ने युरोपमा यातायात मार्गहरू निर्माण गरिरहेको देखिन्छ। यो ध्यान दिन लायक छ कि दक्षिण काकेशस क्षेत्र, मध्य पूर्व, चीन, रुस र युरोप बीचको लिंकको रूपमा काम गर्दछ र त्यसैले यस क्षेत्रको ठूलो रणनीतिक महत्त्व छ।

दोस्रो, यो दक्षिण काकेशस क्षेत्रमा कनेक्टिभिटी निर्माण गर्न चीनको शक्ति प्रदर्शन हो। मकाउ (चीन) बाट आर्मेनियाको येरेवन पुग्नको लागि अजरबैजानको सरकारले गोप्य सैन्य उडानको अनुसन्धान गरिरहेको समयमा अजरबैजानमा आफ्नो पहुँच विस्तार गर्ने चीनको चाल एकदमै सम्भावित देखिएको पनि बताइएको छ।

अजरबैजानलाई सताउने अर्को विवादास्पद मुद्दा भनेको पाकिस्तानले उडानको कथित सहजीकरण हो। पोर्टल प्लसका अनुसार आर्मेनियाका लागि हतियार बोकेको सैन्य विमान येरेवन जाने बाटोमा कराची एयरपोर्टमा अवतरण गरेको थियो।

यी आशंकाका कारण अजरबैजानले पाकिस्तानस्थित आफ्ना राजदूतमार्फत इस्लामावादसँग स्पष्टीकरण मागेको देखिन्छ।

अब कनेक्टिभिटी परियोजनाहरूको सन्दर्भमा, आर्मेनिया र अजरबैजान दुवैले चीनको पहललाई समर्थन गरेका छन्। तसर्थ, चिनियाँ प्रवर्द्धित ओभरल्याण्ड मार्गहरू मध्ये एक हो जुन काजाकिस्तानबाट अजरबैजान र त्यसपछि जर्जिया, टर्की र अन्ततः युरोपसम्म क्यास्पियन सागर पार गर्दछ।

अजरबैजानले चिनियाँ पूर्वाधार कनेक्टिभिटी परियोजनाहरूमा सक्रिय रूपमा भाग लिइरहेको बेला आर्मेनियाले पनि सिल्क रोड इकोनोमिक बेल्ट निर्माणमा सहयोगको प्रवर्द्धनसम्बन्धी सन् २०१५ मा हस्ताक्षर गरेको ज्ञापनपत्रबाट स्पष्ट रूपमा चीनप्रति खुलापन देखाएको छ।

यस क्षेत्रमा चीनको गतिविधि शंकास्पद छ। विगतमा, येरेभानले छिमेकी अजरबैजानसँग धेरै ज्वालामुखी देखेको छ जसको परिणामस्वरूप सयौं मानिसहरूको मृत्यु भएको छ। दुई राष्ट्रबीचको यो द्वन्द्व आजसम्म जारी छ। धेरै देशहरूले लामो समयदेखि चलिरहेको द्वन्द्वमा टिप्पणी गरेका छन् र चाँडो समाधानको लागि आह्वान गरेका छन्।