बेइजिंग, एजेन्सी । भूटानले भारतसँग गठबन्धन र सहकार्य गरेकोमा आक्रोशित बन्दै चीनले भुटानलाई धम्की दिएका छन् ।
भारत सँगको सहकार्यको दण्ड भुटानले व्यहोर्नुपर्ने भन्दै चीनले धम्की दिएका हुन् । बेइजिंगले आफ्नो देशको लागि थिम्पुको विदेश नीति नयाँ दिल्लीको प्रभुत्व र नियन्त्रणबाट प्रभावित भएको ठानिएको रिपोर्ट गरिएको छ ।
चीन र भुटानबीच राम्रो सम्बन्ध थियो तर सन् १९४९ मा बेइजिङले तिब्बतमाथि आक्रमण गरेपछि सम्बन्ध तनावग्रस्त भयो र चिनियाँ नेता माओ त्सेतुङको भुटानलाई आफ्नो क्षेत्र भएको दाबीले स्थितिलाई झनै खराब बनायो । सन् १९५४ र १९५८ को चीनको नयाँ नक्सा र ३०० वर्ग माइल भुटानी क्षेत्रको अवैध कब्जाले भुटानमा चिनियाँ डिजाइनको आशंकालाई अझ बढाएको छ ।
त्यस अवधिमा भारतले भुटानमा आफ्नो सैन्य तालिम टोली (आईएमटीआरएटी) तैनाथ गरेर भुटानी सुरक्षा बललाई सन् १९६१ मा तालिम दिएर सहयोग गर्यो र त्यसबेलादेखि नै देशको सुरक्षा गर्दै आएको छ । भर्खरै, २०१७ मा भारतीय र चिनियाँ सेनाहरू बीचको डोक्लाम टकरावले सुरक्षा मुद्दालाई अझ महत्त्वपूर्ण बनाएको छ र रणनीतिक क्षेत्रहरू सुरक्षित गर्न भारतीय र भुटानी सेनाहरू बीच अझ राम्रो समन्वय र साझेदारीको लागि आह्वान गरेको छ ।
भुटान र भारतबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध पारस्परिक रूपमा लाभदायक छ । भारतले जलविद्युत, व्यापार, शिक्षा र सामाजिक–आर्थिक विकास लगायतका फराकिलो क्षेत्रमा महत्वपूर्ण सहयोग गरेको छ । भारत भुटानको निर्यातको लागि बजार भएको छ र जसलाई जलविद्युत, अर्ध–तयार उत्पादन, फेरोसिलिकन र डोलोमाइट उपभोग गरेर राजस्व प्रदान गर्दछ ।
प्रमुख भारत–भुटान सम्बन्ध जलविद्युत उत्पादनसँग सम्बन्धित छ किनभने दुवैले भुटानमा १० हजार मेगावाटको जलविद्युत परियोजना विकास गर्न प्रतिबद्ध छन् । यद्यपि ७२० मेगावाटको मङ्देछु जलविद्युत आयोजनाको विकास उपलब्धि हो । यसले अर्को ६०० मेगावाटको खोलोङछु आयोजनालाई जलविद्युतका लागि अगाडि बढाएको छ । यो भुटानबाट अतिरिक्त जलविद्युत संकलन गरी भारतमा निर्यात गर्ने र भुटानलाई रोजगारी र राजस्व सृजना गर्ने अवसर हो ।
शिक्षाको क्षेत्रमा, भारतले २०१८ देखि २०२३ सम्मको अवधिमा ४ हजार ५०० करोड रूपैयाँ अनुदान र ४०० करोडको संक्रमणकालीन व्यापार सहायता सुविधा उपलब्ध गराउने छ, जसले आर्थिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्नेछ । भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (इसेरो) द्वारा भारत–भुटान उपग्रह प्रक्षेपणको प्रक्षेपणले भू–म्यापिङ र प्राकृतिक स्रोतहरूको व्यवस्थापनको लागि वास्तविक–समय डाटा र उच्च रिजोलुसन छविहरू प्रदान गर्नेछ ।
एएफपी