चिनियाँ महत्वाकांक्षी परियोजना बिआरआई असफल हुँदा चिनियाँ राष्ट्रपति सि तनावमा
चीनको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बिआरआई) लाई पनि युक्रेन युद्धबाट धक्का लाग्न सक्छ। यो चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङको ठूलो परियोजना हो। उनले यो शताब्दीकै परियोजना भएको बताए । यसको उद्देश्य चीनलाई विश्व व्यापार र कनेक्टिभिटीको केन्द्रमा फर्काउने हो। यसलाई सिल्क रोड प्रोजेक्ट पनि भनिन्छ। मध्य युगको अवधि, जब चीनबाट रेशम र अन्य सामानहरू मध्य एसिया हुँदै युरोप गए। त्यतिबेला भारतसँगै चीन विश्वको सबैभन्दा ठूलो आर्थिक शक्ति थियो ।
युक्रेन युद्धका कारण यस परियोजनामा कालो बादल मडारिरहेको छ । युरोपियन युनियनसँग जोड्ने यसको एउटा रुट रुस हुँदै जान्छ। यो मार्ग रूस मा धेरै लामो छ। यो मार्ग व्यापारिक दृष्टिकोणले यति आकर्षक छ कि युक्रेन पनि यसमा सामेल हुन चाहन्छ। रूस मा, यो मार्ग पुरानो सोभियत संघ को रेल नेटवर्क मा निर्माण गर्न को लागी छ। अब युक्रेनमाथिको रुसी आक्रमण र रुसमाथि पश्चिमा राष्ट्रले लगाएको आर्थिक प्रतिबन्धले यसको सम्पन्नतामा प्रश्नचिन्ह खडा गरेको छ।
यो पनि होइन कि चीनसँग ईयूको अर्को बाटो छैन। उसले व्यापारको लागि समुद्री मार्ग प्रयोग गर्न सक्छ। तर बीआरआई व्यापार र पूर्वाधारका लागि मात्र होइन। यो आयोजनामा काम गर्ने देशलाई चीनले ठूलो ऋण पनि दिन्छ । यसरी चीनले ती देशहरूलाई ऋणको जालमा फसाउँछ। यसले ती देशहरूमा चीनको हस्तक्षेप बढाउँछ, जसलाई उसले आफ्नो रणनीतिक स्वार्थका लागि पनि प्रयोग गर्न सक्छ।
जिनपिङले बीआरआई मार्फत आफ्नो देशको पश्चिमी भागमा चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको नियन्त्रण बढाउन चाहन्छन्। यो अल्पसंख्यक बस्ने भाग हो। यसले चीनलाई आफ्नो तेल र ग्याँस आवश्यकताहरू पूरा गर्न पनि मद्दत गर्नेछ। अहिले चीनले मलाक्काको खाडी हुँदै समुद्री मार्गबाट धेरै व्यापार गर्छ। यदि चीनको अमेरिका र उसका सहयोगीहरूसँग कुनै कुरामा युद्ध भयो भने उसले यो बाटो रोक्न सक्छ। यस सन्दर्भमा पनि बीआरआई चीनका लागि महत्वपूर्ण परियोजना हो।
तर सीको महत्वाकांक्षी परियोजनाको बाटो सजिलो छैन। युक्रेन युद्ध सुरु हुनुअघि नै उनको योजनामा दरार देखिन थालेको थियो । यसलाई पाकिस्तान र श्रीलंकाको आर्थिक संकटबाट पनि बुझ्न सकिन्छ। यी दुवै देशले चीनबाट धेरै ऋण लिएका छन् । बीआरआईलाई चीनले चमत्कारी परियोजनाका रूपमा यी देशहरूलाई बेचेको थियो। उनको अहिलेसम्मको अनुभवले यो प्रोजेक्ट असफल साबित भएको छ ।
