तिब्बती मुस्लिमको अस्तित्व संकटमा

माघ १२ । तिब्बतमा बसोबास गर्ने मुस्लिम समाजको बारेमा धेरैलाई थाहा छैन होला । तिब्बतमा बसोबास गर्ने बौद्ध र मुस्लिम बीचको फरक मात्र धर्म हो । साथै उनीहरुको खानपान, सामाजिक आवागमन, भाषा, पहिरन उस्तै उस्तै छ । भारतको धर्मशालामा तिब्बत सरकारका लागि काम गर्ने सखीना भट्टले शब्दहरू भनिरहेकी थिइन् । उनी तिब्बती मुस्लिम हुन् । चार वर्ष काम गरेपछि उनले सरकारी सेवाबाट अवकाश पाए । उनले सन्यास पछिको अनुभव सुनाए ।
नेपाल, चीन र कश्मीरका व्यापारीहरू १४ औं शताब्दी तिर तिब्बतमा बसोबास गर्न थालेका थिए । जब व्यापारीहरूले स्थानीय तिब्बती महिलाहरू सँग परिवार सुरु गर्छन्, तिनीहरू स्थायी रूपमा बस्न थाल्छन् । त्यतिबेला धेरै बौद्ध महिलाहरूले मुस्लिम व्यापारीहरू सँग विवाह गरेर इस्लाम धर्म स्वीकार गरे । त्यहाँबाट तिब्बती मुस्लिमहरूको यात्रा सुरु भयो ।
तिब्बतमा बस्ने मुस्लिमहरूको संस्कृति, भाषा र पहिरन एउटै छ । तर, त्यहाँका मुस्लिमहरू बीच आपत्ति छ । तर उनीहरूलाई यो उपाधि बलद्वारा दिइएको हो । सन् १९५० मा चीनले तिब्बत कब्जा गरेपछि दलाई लामा लगायत धेरैजसो यस क्षेत्रबाट भागेका थिए । त्यतिबेला धेरै मुस्लिमहरूले पनि तिब्बत छोडेर वरपरका क्षेत्रमा शरण लिएका थिए । किनभने उनीहरूलाई चिनियाँ कम्युनिष्ट सरकारले तिब्बती परम्परा र धर्महरू नष्ट गर्ने डर थियो ।
हाल तिब्बतबाट पलायन भएको सबैभन्दा ठूलो मुस्लिम समुदाय भारतको अधिनस्थ कश्मीरमा बसोबास गरिरहेको छ । उनीहरु दार्जिलिङ, कालिम्पोङ र पश्चिम बंगालको हिमाली सिमानामा पनि बस्छन् । यसबाहेक तिब्बतबाट भागेका १२० मुस्लिम परिवार नेपालमा बस्दै आएका छन् ।
यी मुस्लिमहरूलाई उनीहरूको मूल निवासलाई विचार गर्दै कश्मीरको नागरिकता दिइएको छ । हाल, तिब्बतमा धेरै कम मुस्लिमहरू बसोबास गर्छन् । जो अहिले विभिन्न चुनौतीको सामना गरिरहेका छन् । धेरैले विशेष धार्मिक कारणले तिब्बती भनेर स्वीकार गर्न हिचकिचाउँछन् । तिनीहरूलाई उइघर भनिन्छ । जसको अर्थ तिब्बती होइन । जसका कारण तिब्बतमा बसोबास गर्ने उइघर मुस्लिमहरुको अस्तित्वनै संकटमा परेका छन् । चिनियाँ दमन शोसन एवं प्रताडनाको साथै श्रम शिविरमा काम गर्न विवश रहेका छन् ।