युक्रेन संकट : अमेरिकी खजानामा रहेको चिनको ३:२ ट्रिलियन डलर अमेरिकाले फ्रिज गर्ने तयारीमा
युक्रेनमा रुसको आक्रमणले प्रतिबन्धले घेरिएको मस्कोलाई बचाउन चीनको प्रयासमा ठूलो चुनौती खडा गरेको छ। रेन्मिन्बी(रुबल लेनदेन मार्फत रूसलाई आर्थिक रूपमा सहयोग गर्ने यसको योजना साकार हुन्छ वा हुँदैन भन्ने अनुमानको दायरामा छ किनकि त्यहाँ अमेरिकी कोषमा रहेको बेइजिङको ३.२ ट्रिलियन रिजर्भ मस्कोसँग कुनै पनि व्यापारिक सम्झौता जारी राखेमा लगभग फ्रिज हुने डर छ।
युक्रेन युद्धको प्रारम्भिक दिनहरूमा, चीनले पूर्वी युरोपेली देशमा रूसी आक्रमणलाई ूआक्रमणू भन्न अस्वीकार गरेको थियो र मस्कोमा अमेरिकी नेतृत्वको प्रतिबन्धको निन्दा गरेको थियो। तर एकै समयमा, यो युक्रेनको विद्रोही क्षेत्र डोनेस्क र लुगान्स्कलाई मान्यता दिनबाट टाढा भयो जसको स्वतन्त्रता रुसले पूर्वी युरोपेली देशमा फेब्रुअरी २४ मा युद्धको ७२ घण्टा अघि मान्यता दिएको थियो।
त्यसपछि युक्रेनमा रुसको आक्रमणको बीचमा, चीनको नेतृत्वमा रहेको एसियन इन्फ्रास्ट्रक्चर इन्भेस्टमेन्ट बैंक ९एआईआईबी० जसमा मस्को पनि एक साझेदार हो, रसिया र बेलारुससँग सम्बन्धित सबै गतिविधिहरू स्थगित गर्ने घोषणा गर्यो।
तर, विश्वले यसको ध्यानाकर्षण गराउनुअघि नै रुससहित पाँचै देशको समान हिस्सा भएको ब्रिक्सको न्यू डेभलपमेन्ट बैंकले रुससँगको सबै नयाँ लेनदेनलाई युद्धको बीचमा बढ्दै गएको अनिश्चितता र प्रतिबन्धको कारण रोकेको घोषणा गर्यो।
युक्रेनमाथिको रुसको आक्रमणको विरुद्धमा संयुक्त राष्ट्रसंघीय सुरक्षा परिषदमा दुईपटक मतदान नगरेको चीनको कूटनीतिक भ्रम सिर्जना गर्ने बानी छ । पछिल्लो समय अफगानिस्तान र म्यानमारको सन्दर्भमा चीनको चरित्रको यस्तो विशिष्टता अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले पनि देखेको छ।
खासगरी अफगानिस्तानको सन्दर्भमा काबुलमा तालिबान नेतृत्वको सरकारलाई मान्यता दिएर चीनले प्रमुख भूमिका खेल्ने देखिन्छ। अफगानिस्तानबाट अमेरिकी फिर्ती पछि बेइजिङले चालेका हरेक कदमले विद्रोह प्रभावित देशमा अमेरिकाले छोडेको खाली ठाउँ चीनले भर्ने आभास दिएको छ।
अमेरिकाले अफगानिस्तान छोडेको झण्डै आठ महिना बितिसक्दा पनि चीनले अफगानिस्तानका जनतालाई सार्थक सहयोग गरेर भूपरिवेष्ठित राष्ट्रमा पाइला चाल्न सकेको छैन । अफगानिस्तानलाई २० करोड युआन बराबरको आपतकालीन मानवीय सहायता दिने वाचा गर्ने पहिलो विदेशी राष्ट्र चीन थियो।
युक्रेन संकटको सन्दर्भमा पनि चीनले यही गरिरहेको छ। यसले संयुक्त राष्ट्रका लागि रुसी स्थायी नियोगका १२ रुसी कूटनीतिज्ञहरूलाई निष्कासन गर्ने अमेरिकी निर्णयको निन्दा गरेको छ। अर्कोतर्फ, विश्वलाई यो सार्वभौमसत्ता सम्पन्न राष्ट्रमाथि आक्रमणको विरुद्धमा रहेको देखाउन बारम्बार भन्छ, “हामी सधैं सबै देशको सार्वभौमसत्ता र भौगोलिक अखण्डताको सम्मान गर्ने र उद्देश्य र सिद्धान्तका आधारमा अन्तर्राष्ट्रिय विवादको शान्तिपूर्ण समाधानको वकालत गर्छौं । संयुक्त राष्ट्र बडापत्रको यस अंशले पनि यहि कुरालाई सैद्धान्तिक पैरवी गरेको छ ।
यी सबैसँगै चीनले रुसबाट आफूलाई टाढा राख्ने प्रयास गरिरहेको छ । चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीले युक्रेनमा रुसले गरेको आक्रमण र त्यसको परिणाम स्वरूप मानवीय संकटको निन्दा गरेका छन् । उनले द्वन्द्वलाई ‘नियन्त्रणबाट बाहिर निस्कन’ रोक्न सबै पक्षले संयम अपनाउनुपर्ने बताए ।
यस बीचमा, चीनका ठूला सरकारी स्वामित्वका बैंकहरूले रूसी वस्तुहरूको खरीदको लागि वित्तपोषणमा प्रतिबन्ध लगाएका छन्। इन्डस्ट्रियल एण्ड कमर्शियल बैंक अफ चाइनाले रुसी वस्तु खरिदका लागि अमेरिकी डलर(नामांकित लेटर अफ क्रेडिट जारी गर्न बन्द गरेको छ। बैंक अफ चाइनाले पनि रुसी कमोडिटीका लागि आर्थिक सहयोग रोकेको छ ।
यद्यपि, आजसम्म, रेन्मिन्बी–रुबल लेनदेनको बारेमा चीनबाट कुनै घोषणा गरिएको छैन। चीनले आर्थिक लेनदेनको यो मोडलाई निरन्तरता दिनेछ भन्ने आशंका छ । यो सबै पर्दा पछाडि र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको छानबिनको नजरबाट टाढा छ।
